Šetajući ulicama Novog Sada, ne možete a da ne uočite stare zgrade, posebno u centru grada i u Dunavskoj ulici. Danas su to prodavnice, kafići, lokali, i verovatno i ne slutite da su tu nekada bile zemunice, močvara, prve štamparije i prvi hoteli sa kupatilima. Razgovarali smo sa istoričarem Đorđem Sarbulovićem iz Zavoda za zaštitu spomenika kulture Grada Novog Sada, o najstarim zgradama i objektima u Novom Sadu. Evo njihove priče.
Prva kuća na sprat
Najstarija kuća u Novom Sadu je iz 1720. godine na adresi Zmaj Jovina 28. Iz Zavoda za zaštitu spomenika kulture Grada Novog Sada navode da je ova spratna kuća građena u baroknom stilu, a na ovoj adresi bila je otvorena i prva novosadska štamparija 1790. godine. Ovo je bila jedna od prvih kuća na sprat, dok su oko nje uglavnom bile zemunice. Ovde se danas nalaze jedan irski i jedan škotski pab, a o ovoj kući u istorijskim spisima uglavnom se govori o kući kod Belog lava.
Kafana Ribar
Znate li da se na mestu današnje kafane Ribar u Dunavskoj ulici nekada davno nalazila lokalna krčma, pod imenom Crni jarac. Ne postoje tačni podaci kada je sagrađena ova građvina, ali to je zasigurno bilo u 18. veku.
Nikolajevska crkva
Ova crkva nalazi se između Pašićeve ulice i ulice Đure Jakšića. Podigli su je dva brata, Nedeljko i Stojić Bogdanović između 1726. i 1730. godine. Crkva je nekoliko puta bila oštećena, a današnji ikonostas oslikao je novosadski akademski slikar, đak Bečke slikarske akademije, Pavle Simić. U ovoj crkvi su na Malu gospojinu, 1913. kršteni sinovi Milene i Alberta Ajnštajna, Albert i Eduard.
Uspenska crkva
Iza Srpskog narodnog pozorišta je jedna od najstarijih crkava u Vojvodini, Uspenska crkva. Ona je podignuta 1774. godine i izgrađena je u baroknom stilu. Kao što joj ime kaže, posvećena je uspenju presvete Bogorodice, a unutrašnjost crkve čine veoma vredan ikonostas, zidne ikone i rezbarije. U zvoniku su 3 zvona.
Hotel Vojvodina
Zgrada je podignuta 1854. godine sa namerom da Novi Sad dobije prvi luksuzan hotel u to vreme. Ovo je značilo da je svaka soba imala kupatilo, sa toplom i hladnom vodom, tu je bio elitni restoran, kao i akfana gde su se okupljali novosadski književnici i umetnici. Hotel Vojvodina ima i najdužu fasadu u Novom Sadu koja je duga skoro 70 metara.
Gradska kuća
Na zapadnoj strani trga je Gradska kuća koja je izgrađena 1895. godine u neorenesansnom stilu, po projektu arhitekte Đerđ Molnara. Danas se ispred ove zgrade nalazi Miletićev spomenik i ona je glavno okupljanje Novosađana. Fasada Gradske kuće je sa upečatljivim jonskim i korintskim stubovima. Ako pažljivo pogledate, duž fasade otkrićete 16 figura, koje simbolizuju različite ljudske delatnosti. One su delo Julija Anike, a na vrhu zgrade nalazi se visoki toranj gde je veliko zvono Svetog Floriana, zaštitnika grada.
Katedrala
Na suprotnoj strani trga, ne možete da ne zastanete pred katoličkom crkvom Ime Marijino. Novosađani često kažu Katedrala, i ovde se uglavnom sastaju. Sagrađena je kao i Gradska kuća, 1895. godine u neogotskom stilu. Na prozorima ćete videti 20 vitraža koji su delo čeških i mađarskih staklara. Krov je strm, prekriven takozvanom žolnai keramikom. Na vrhu se nalazi toranj sa satom koji je visok oko 80 metara.
Gradska biblioteka
Nekada je u zgradi na početku Dunavske ulice bila poznata novosadska štamparija koju je držao mecena i knjižar Arsa Pajević. Danas je ovde Gradska biblioteka sa čitaonicom, a zgrada je sagrađena 1895. godine.
Niste spomenuli zgrade bolnice u krugu kliničkog centra koje imaju po 250 godina…
Reformatska hrišćanska crkva u Šafarikovoj ulici broj 5 sasa Parohijskim domom u Pavla Papa 5 je izgrađenja 1865. godine po projektu arhitekte Đerđ Molnara, ko je i arhitekta Gradske kuće i Rimokatoličke crkve u centru (koja nije katedrala – katedralom se naziva samo ona crkva gde je sedište biskupije).