Seljaci kod Kostolca zidali kuće od blokova iz Rimskog carstva, pod kukuruznim poljima antički grad od 30.000 stanovnika

Usled razaranja nakon Prvog svetskog rata, deda Verice Ivanović koristio je sav građevinski materijal koji je mogao da nađe za izgradnju porodičnog doma, uključujući cigle iz Rimskog carstva.

Kuću i njenu drevnu osnovu još uvek koristi porodica u Starom Kostolcu u centralnoj Srbiji — na periferiji nekadašnjeg velikog rimskog naselja i vojnog garnizona tada poznatog kao Viminacijum.

Tek godinama kasnije porodica je shvatila da su cigle iz ruševina koje su pripadale strukturama iz nekada moćnog carstva.

Emilija Nikolić, naučni saradnik beogradskog Instituta za arheologiju, ocenjuje da cigle pronađene na kući Ivanovića verovatno potiču iz trećeg ili četvrtog veka nove ere.

– Malo je nezgodno, znam da su rimske. Ali svi su to radili – rekao je Ivanović (82) za AFP.

Polja oko Viminacijuma ostaju arheološki rudnik zlata koji vrvi drevnim novčićima, nakitom i drugim artefaktima.

U napuštenom dvorištu u blizini Ivanovićeve kuće leže ostaci starog rimskog zida.

– Orali smo krompir u njivi. Pogledao sam dole i video kameu… Kada sam je okrenuo motikom, video sam lepo žensko lice. Sada je u muzeju – rekao je Ivanović.

Zakopano blago

Vekovima su meštani u okolini Starog Kostolca koristili cigle pločice i druge antičke komade, kojih je u okolini bilo u izobilju,za ispunjavanje svakodnevnih potreba.

Istoričari su u 19. veku su zabeležili da je seljak iz obližnjeg sela koristio sarkofag kao hranilicu za svinje, rekao je Nikolić za AFP.

Danas se sarkofag — koji sadrži slike iz starogrčkog mita o Jasonu i zlatnom runu — nalazi u muzeju.

Prema arheolozima, Viminacijum je nekada bio glavni grad rimske regije Mezije i tokom svog vrhunca je izdržavao populaciju od oko 30.000 stanovnika.

Desetine hiljada artefakata je do sada otkopano iz tog područja, uključujući rimsko kupatilo sa grejanim podovima i zidovima, flotu brodova i stotine skulptura.

Takođe se veruje da je drevni grad bio dom jedne od najvećih nekropola otkrivenih na teritoriji koja je pripadala bivšem Rimskom carstvu, sa oko 14.000 otkrivenih grobnica.

Viminacijum je počeo da propada nakon invazije Huna sredinom petog veka nove ere i bio je potpuno napušten kada su Sloveni stigli u region početkom sedmog veka.

Šta se krije ispod

Arheološko nalazište je ujedno i jedino veće rimsko naselje iznad koga nije izgrađen moderni grad, smatraju stručnjaci.

– Ne možete više da vidite Londinijum jer je tamo moderni London. Nema Lutecije ni Singidunuma — na njemu su podignuti Pariz i Beograd – rekao je Miomir Korać, direktor beogradskog Instituta za arheologiju.

Pod kukuruznim poljima Starog Kostolca prostiru se ostaci celog antičkog grada — uključujući hramove, amfiteatar, hipodrom, kovnicu novca i carsku palatu, prema opsežnim skeniranjima, rekao je Korać.

Stručnjaci su do danas iskopali i istražili samo dva do tri procenta površine.

Ali vekovima nakon pada, drevni garnizonski grad ponovo je pod opsadom.

Više od četiri decenije, obližnji rudarski projekti, uključujući nedavno proširenje projekta uglja i elektrane, sve više su zadirali u ovo područje.

Prošle godine, rudari su tokom iskopavanja iskopali nekoliko drevnih brodova, a arheolozi procenjuju da najstariji brod datura iz prvog veka pre nove ere.

– Definitivno je doveo lokalitet u opasnost, jer su mnogi starinski objekti već uništeni izgradnjom rudnika. Sačuvali smo šta smo mogli – rekao je Nikolić.

Autor: Miodrag Sovilj, AFP