Deda Mraz (ili Božić Bata) je izmišljeni lik koji deci donosi poklone na Badnje veče, Božić, Nikoljdan ili Novu godinu. Njegovo poreklo ima korene u starim religijama germanskih i slovenskih naroda, koje su kasnije spojene sa likom Svetog Nikole, hrišćanskog episkopa.
Sveti Nikola, zaštitnik dece, najpoznatiji je po darivanju siromašnih, a posebno po davanju miraza za tri osiromašene ćerke pobožnog hrišćanina da ne bi postale ropkinje i prostitutke, bacanjem kese zlatnika kroz prozor.
Vremenom se priča promenila, pa je u jednoj verziji kesu zlatnika bacio kroz odžak, a ona je pala u čarape koje su se sušile.
Deda Mraz svoje poreklo duguje i Odinu, glavnom božanstvu germanskih naroda pre njihovog krštenja.
Odin je imao mnogo imena u skandinavskoj poeziji, a većina njih znači „dugobradi“.
Često se opisuje kako jaše konja sa osam nogu po imenu Slepnir, koji može skakati na velike udaljenosti, što se može dovesti u vezu sa irvasima Deda Mraza.
Deca bi ostavljala svoje čizme napunjene šargarepom, slamom ili šećerom pored odžaka kao hranu za Slepnir, a Odin bi ih za ovu dobrotu nagradio poklonima ili slatkišima.
Posle usvajanja hrišćanstva, ovaj običaj se vezuje za Svetog Nikolu, pa i danas deca ostavljaju čarape pored odžaka.
Običaj se proširio na Sjedinjene Države kroz holandsku koloniju Novi Amsterdam (današnji Njujork) i evoluirao u kačenje čarapa na kaminu.
U Velikoj Britaniji, Otac Božića predstavlja duh dobrog raspoloženja za Božić, potiče najkasnije iz 17. veka i opisuje se kao veseo, debeli bradati muškarac obučen u dugu, zelenu odeću od krzna.
Drevne predstave crkvene istorije o ovom darodavcu, uključujući i Svetog Nikolu, spojene su sa britanskom figurom Oca Božića i nastao je „Deda Mraz” – lik danas poznat i Britancima i Amerikancima.
U Holandiji i Belgiji Sveti Nikola se zove „Sinterklas“, pa je u Novom Amsterdamu preimenovan u Santa Klausa (ime je prvi put upotrebljeno u američkoj štampi 1773. godine).
U Sibiru (Rusiji) Deda Mraz nosi odeću plave boje.
Mnogi moderni atributi Deda Mraza ustanovljeni su 23. decembra 1823. godine u pesmi anonimnog autora „Poseta Svetog Nikole“ (pesma je kasnije pripisana Klementu Klarku Muru i danas je poznatija kao „Noć pre Božića“).
Sveti Nikola je opisan kao „bucmast i debeo, pravi veseli stari vilenjak” sa „malim okruglim stomakom” koji se „trese kao zdela puna želea kad se smeje”, a opisuje se i sankanje, sletanje na krovove, ulazak. kroz odžak i torbu punu igračaka.
Jedan od prvih umetnika koji je definisao moderan izgled Deda Mraza bio je američki karikaturista Tomas Nast, koji je 1863. godine objavio sliku Deda Mraza u Harper’s Weekly.
Nast je nastavio da crta Deda Mraza narednih 30 godina, menjajući boju svog kaputa iz žuto-braon u crvenu.
Dakle, nema govora o tome da je Coca-Cola stvorila Deda Mraza.
Ono što jeste istina, je da je izgled Deda Mraza dodatno popularisan kroz slike švedsko-američkog umjetnika, Haddona Sundbloma, na božićnim reklamnim posterima Coca-Cole.
Archie Lee, menadžer reklamne agencije D’Arcy, koja je bila zadužena za Coca-Colinu kampanju, je želeo Deda Mraza koji je istovremeno i realističan i simboličan.
Prva Coca-Colina reklama sa Sundblomovim Deda Mrazom je objavljena 1931. godine u časopisu The Saturday Evening Post, a kasnije i u drugim popularnim časopisima poput Ladies Home Journal, National Geographic i The New Yorker.
Sunblomove slike su prikazivale Deda Mraza kao veselu figuru sa ljudskim osobinama, poput crvenih obraza, bele brade, blistavih očiju i bora od smeha.
Time je u suštini standardizovan izgled najpopularnijeg stanovnika Severnog pola, koji je ranije bio prikazan na različite načine – od visoke mršave osobe do sablasnog vilenjaka, i od osobe u episkopskoj odeći do nekoga obučenog u životinjsku kožu.
Ovo je podstaklo zabludu da Deda Mraz nosi crveno-belo odelo jer su to korporativne boje kompanije Coca-Cola.
Međutim, Deda Mraz je u ovim bojama prikazan mnogo ranije – krajem 19. i početkom 20. veka na naslovnim stranicama časopisa Puck.
Coca-Cola je počela sa božićnim oglašavanjem 20-ih godina XX veka u časopisima poput The Saturday Evening Post.
Prvi Deda Mraz koji je korišćen je imao prilično strog izraz lica, po ugledu na crteže Thomasa Nasta.
Ne samo da Coca-Cola nije bila prva kompanija koja je koristila Deda Mraza u svojim reklamama, nego nije bila ni prvi proizvođač bezalkoholnih pića koja ga je iskoristila u promotivnoj kampanji.
Američka kompanija, White Rock Beverages, je koristila lik Deda Mraza u svojim reklamama iz 1915. godine, kako bi povećala prodaju mineralne vode.
Ista kompanija je kasnije upotrebljavala Deda Mraza u reklamama za svoje slatko piće začinjeno đumbirom (ginger ale) iz 1923. godine.
Izvor: digitalizuj.me
7 zanimljivih novogodišnjih običaja iz raznih krajeva sveta
Dodaj komentar