Zapanjujuća arheološka otkrića na prostoru Banata, snimci iz svemira otkrili naselja stara 3.200 godina

Objavljivanjem naučne studije srpskih, irskih i slovenačkih arheologa došlo se do otkrića novih detalja o neverovatno bogatoj kulturi i razvijenoj mreži naselja iz perioda bronzanog doba koja su se nalazila na prostorima današnjeg Banata.

Dosad nepoznata mreža više od 100 naselja iz bronzanog doba otkrivena je u današnjem Banatu, na prostoru Srbije, Rumunije i Mađarske. Ostaci mega-tvrđava, kako su ih nazvali naučnici, predstavljaju najveće praistorijske konstrukcije pre početka gvozdenog doba, a tu je živelo razvijeno i kompleksno društvo, veruju arheolozi Univerzitetskog koledža Dablina (UCD) iz Irske koji su na tome radili sa kolegama iz Srbije i Slovenije, navodi se u saopštenju UCD, koje prenosi Telegraf Nauka.

– Neka od ovih najvećih nalazišta, koja nazivamo mega-tvrđavama, poznata su već godinama, poput Gradišta kod Iđoša, Čanadpalote, Santane ili neverovatne tvrđave Kornešti Jarkuri koju okružuju rovovi dugi 33 kilometra i koja je veća od savremenih citadela i utvrđenja Hetita, Mikenjana ili Egipćana – rekao je glavni autor studije Bari Maloj, profesor Arheološke škole Univerzitetskog koledža Dablina, i dodaje:

– Ono što je novo, to je otkriće da ova ogromna nalazišta nisu bila usamljena, već su predstavljala deo guste mreže bliskih i međusobno zavisnih zajednica. Na svom vrhuncu, ljudi koji su živeli u ovoj panonskoj mreži naselja verovatno je bilo nekoliko desetina hiljada.

Rečni koridor Tise i Dunava

Studiju objavljenu u žurnalu Plos One potpisuju Bari Maloj, Dragan Jovanović, Kerolin Brujer, Marta Estankveiro, Miroslav Birclin, Lidija Milašinović, Aleksandar Šalamon, Kristina Penezić, Kristofer Bronk Remzi i Darja Grosman. Oni su otkrili mrežu od 100 nalazišta u ovom regionu u dolini Tise, zbog čega su dosad nepoznate zajednice kolektivno nazvali Grupa nalazišta Tise (TSG).

Skoro sva nalazišta udaljena su do pet kilometara jedno od drugog i poravnata su po rečnom koridoru koji formiraju Tisa i Dunav, što sugeriše da je reč o mreži zajednica koja je međusobno sarađivala, a naseljavala različite lokacije.

Istraživanje pokazuje da je TSG bilo važan centar inovacija u praistorijskoj Evropi i da je predstavljao veliko čvorište u ovom regionu istovremeno kada su Mikenska država, Hetitsko carstvo i Novo kraljevstvo Egipta bili na vrhuncu, između 1500. i 1200. godine pre nove ere.

„UCD archaeology brings to light Europe’s hidden Bronze Age megastructures“
More coverage of the important new PlosOne publication by Barry Molloy and The Fall of 1200 BC team

PlosOne: https://t.co/q0Uo4RV9qKhttps://t.co/k6kblkNAk8@ucdarchaeology @ucdsocscilaw @ERC_Research

— UCD Archaeology (@ucdarchaeology) November 17, 2023

Otkriće daje novi uvid u evropske veze u drugom milenijumu pre nove ere, koji se smatra jednom od glavnih prekretnica praistorije. Čini se da su se razvijene vojne i zemljoradničke tehnologije društva raširile po Evropi nakon njihovog kolapsa oko 1200. pre nove ere.

Značaj i uticaj ovih grupa pomaže u objašnjenju sličnosti materijalnih kultura i ikonografije širom Starog kontinenta u kasnom drugom milenijumu pre nove ere, rekao je Maloj, a prenosi Phys.org.

Kako su živeli ljudi bronzanog doba

– Naše shvatanje kako je ovo društvo funkcionisalo predstavlja izazov za mnoge aspekte evropske praistorije. Bilo bi ekstremno neverovatno da je svako od ovih stotinak naselja imalo pojedinačne vođe koji se međusobno takmiče. Ovo što smo uradili je jedinstveno za praistorijsku Evropu – ne samo da smo identifikovali lokacije novih nalazišta korišćenjem satelitskih snimaka, već smo uspeli da definišemo ceo naseljeni prostor, sa sve mapama i veličinom nalazišta, pa sve do lokacija domova stanovnika u njima. To nam daje uvid bez presedana u to kako su ljudi bronzanog doba živeli jedni sa drugima i sa svojim susedima – objasnio je Maloj.

– Međutim, ovo nije bilo mirno doba izobilja. Velike inovacije u ratovanju i organizovanom nasilju dešavale su se upravo u ovo vreme. Veličina ovog društva pokazuje da je bilo relevantno i moćno na evropskoj pozornici, a značajne odbrambene karakteristike i oružje pokazuju da su bili dobro opremljeni da brane ono što su stvorili – dodao je on.

Arheologija i moderna tehnologija

Maloj navodi da je popularna percepcija arheologije zasnovana na lopaticama i četkicama, kao i hirurškom sečenju kroz zemljište milimetar po milimetar, ali da je to blizu realnosti taman koliko i Indijana Džons.

– Mi smo za ovo istraživanje koristili gomilu najnovijih tehnologija i oslanjali smo se na slike iz svemira kako bismo otkrili dosad nepoznatu mrežu velikih nalazišta u srcu centralne Evrope, u Karpatskom basenu. Testirali smo otkrića sa satelitskih snimaka na zemlji ispitivanjima, iskopavanjima i arheološkomk prospekcijom. Velika većina ovih naselja nastala je između 1600. i 1450. godine pre nove ere i skoro sva su nestala oko 1200. godine pre nove ere, bila su masovno napuštana – naveo je Maloj i dodao:

– U praistoriji Starog sveta 1200. pre nove ere bila je upečatljiva prekretnica, kada je došlo do kolapsa društava u velikim delovima jugozapadne Azije, severne Afrike i južne Evrope. Fascinantno je otkriti ove nove politije i videti u kakvoj su vezi sa dobropoznatim i uticajnim društvima, ali otrežnjuje videti kako su na kraju dočekali istu sudbinu u talasu kriza koje su pogodile mnogo širi region.