Epidemija zbog koje su ljudi 1972. umirali u teškim mukama izbila je u Jugoslaviji, virus doneo Ibrahim sa hadžiluka

Dok je broj umrlih od korona virusa na području Kine dostigao oko hiljadu osoba, a zaraženih je gotovo 40.000, vredi se prisetiti slične zaraze koja je još prilično sveža u našoj narodnoj memoriji, piše Slobodna Dalmacija.

Malo ljudi zna kako je poslednja epidemija velikih ili crnih boginja u Europi u martu 1972. izbila upravo u Jugoslaviji.

Reč je o bolesti koja je do početka 19. veka bila jedan od najmasovnijih uzroka smrti: računa se da je od nje umirao svaki deseti stanovnik kontinenta, a ugasila je i nekoliko kompletnih kraljevskih dinastija, uključujući škotsko-englesku kraljevsku porodicu Stewart.

Bolest se na početku manifestuje visokom temperaturom, no ubrzo je slede promene na koži koje prelaze u plikove i kraste, a potom nastupa i unutrašnje krvarenje, otkazivanje vitalnih organa te mučna smrt.

Pre 48 godina ova je zaraza u bivšoj državi odnela oko 40 života, a ukupno je inficirano između 200 i 300 ljudi.

Najveći broj obolelih nalazio se u dvema beogradskim bolnicama – Infektivnoj klinici i Klinici za dermatovenerologiju.

Karantini koje su uspostavljene uz pomoć vojske i policije bile su dodatno uvedeni i u dva hotela, te u celoj opštini Plav u Crnoj Gori.

Sve je počelo 1972. kada je Albanac iz Đakovice Ibrahim Hoti otišao na hadžiluk u Meku, odakle se vraća zaražen nepoznatom bolešću

Pre nego je inicijalni nositelj umro uspeo je zaraziti još 11 ljudi, uključujući i medicinsko osoblje koje mu je pokušavalo pomoći.

Deset godina kasnije, reditelj Goran Marković snimio je po događaju horor Variola Vera, alegorijsku filmsku priču o tome kako se društvo s političkim karijeristima na najodgovornijim funkcijama teško može nositi s bilo kakvom većom krizom.

Pret­po­sta­vlja se da se bolest po­čela širiti brzinom mu­nje tek kad je, vozeći se u istom autobusu s Hotijem, oboleo učitelj Latif Mudžić (29) iz Tutina.

On je sam zarazio najmanje 38 lju­di, a ka­d je do­bio pr­ve simp­to­me ve­ro­va­lo se da je posredi benigna aler­gij­ska re­ak­ci­ja na lek.

Tek nakon što je po­sle nje­go­ve smr­ti simp­to­me va­ri­o­le do­bio i nje­gov brat utvr­đe­na je pra­va di­jag­no­za, te je s njome krenuo i haos: vojska na ulicama, skafanderi, plinske maske, ograničeno kretanje, manjak informacija, totalitarna psihoza.

Beogradski epidemiolog Zoran Radovanović pre dve godine je o svemu objavio knjigu. Zanimljivo je kako je u trenutku proglašenja epidemije jedini od lekara bio zaštićen od zaraze, pošto je dve i po godine ranije primio injekciju hiperimunog gamaglobulina radi puta u Indiju.

Ova je epi­de­mi­ja u medijima ondašnje države predstavljana dvojako.

Kao ve­li­ki uspeh i kao omanja mr­lja u funkcionisanju sistema.

Službena istina je glasila kako je odlučnim akcijama tadašnjeg mudrog vrhovništva efikasno sprečena puno veća tragedija, no pitanje je bi li uopšte bilo tragičnih posledica da su crne boginje prepoznate na vreme.

Baš kao i u Kini, bio je proglašen embargo na svako davanje informacija o epidemiološkoj situaciji. Nakon otprilike dva meseca službeno je proglašen kraj opasnosti, te je krenulo verovatno najmasovnije cepljenje na ovim prostorima koje je obuhvatilo više od 18 miliona stanovnika bivše SFRJ.

Danas velikih boginja na svetu službeno nema, ali se sojevi bolesti još čuvaju u američkim i ruskim vojnim laboratorijama.

Navodno predstavljaju najmoćnije biološko oružje na planeti.

Premda je film o epidemiji snimao s razmakom od deset godina, reditelj Go­ran Mar­ko­vić je svojevremeno pričao kako se veliki broj ljudi još uvek bojao svedočiti o drami.

Kako bi došao do relevantnih informacija, lekare iz bolnica obuhvaćenih zarazom morao je tajno snimati skrivenim diktafonom.

Bolnice u kojima je trebao snimati misteriozno su mu otkazivale dozvole, a u zadnji čas su mu od ključnih uloga odustajali i glumci, pa je za ulogu upravnika bolnice morao angažovati vlastitoga oca, Radu Markovića.

Prema svedočenju reditelja, ovo je bio najteži film koji je ikad snimao i to ga je iskustvo, kao i sama filmska priča, dovela do dubokih sumnji u održivost društva u kojem smo tada živeli.

Nama preostaje zapitati se kako bi se sa sličnom situacijom danas nosila naša moderna, još izrazitije sebična, karijeristička i manipulativna društva.

Naslovnu ulogu u Varioli Veri tumačio je Rade Šerbedžija, a jedna od njegovih filmskih sentenci – „Pi*ka je polni organ, a pizda je karakterna osobina“ – još predstavlja svevremenski klasik iz leksikona kolektivnog imaginarija.