Dijana Budisavljević danas je pomalo zaboravljeno ime srpske istorije, iako joj dugujemo veliko hvala. Ova hrabra Austrijanka, za vreme Nezavisne države Hrvatske (NDH), spasila je oko 7.500 srpske dece iz Jasnovca, ukupno između 10.000 i 12.000 dece iz kandži ustaškog režima.
Rođena je u Insbruku, udala se za Srbina iz Hrvatske
Dijana Budisavljević (1891-1978), devojačkog prezimena Obekser, bila je Austrijka iz Insbruka. U rodnom gradu radila je kao medicinska sestra kada je upoznala Srbina iz Hrvatske, kasnije supruga Julija Budisavljevića.
Nakon venčanja, bračni par Budisavljević preselio se u Zagreb 1919. godine, gde je Julije radio kao šef hirurške klinike Medicinskog fakulteta u Zagrebu.
Budisavljević je bio jedan od malobrojnih zagrebačkih Srba pošteđenih ubijanja, proterivanja ili pljačke imovine za vreme ustaškog režima u NDH.
Saznavši za stradanje srpskih žena i dece u ustaškom logoru Loborgrad, u jesen 1941, Dijana Budisavljević sa grupom saradnika organizovala „Akciju Dijane Budisavljević“ kako ju je sama nazvala.
Ta akcija sastojala se od skupljanja i slanja pomoći u novcu, hrani, odeći i lekovima zatočenim ženama i deci u ustaškim logorima Loborgrad, Gornja Rijeka, Stara Gradiška, Jasenovac, Mlaka i Jablanac.
Svi su imali majku a sada je trpano golo telo u masovnu grobnicu
Organizovala je i izvlačenje i prevoz majki i dece iz logora koje je potom udomljavanja kao u porodice, tako i u bolnice i dečje domove. Da bi sačuvala podatke o deci koju je zbrinjavala tokom rata, vodila je kartoteku o njima, s nadom da bi jednoga dana mogla biti vraćena svojim biološkim porodicama.
Dijana je, tokom rata vodila i dnevnik. Originalno pisan na nemačkom, pokriva period od 23. oktobra 1941. do 13. avgusta 1945. godine. U njemu je opisivala situaciju, uslove u kojima su se nalazila deca logoraši, njihova mučenja, stradanja i umiranja, strepnju za njih, za sebe, kao i susrete i razgovore sa nekima od najvećih ratnih zločinaca, odgovornih za genocid u NDH. U dnevniku nalaze se i svedočnastva o odlascima u logor Stara Gradiška.
– Neka deca već je trebalo da budu transportovana do Gornje Rijeke, a onda su morala da ostanu zbog bolesti. Delimično su umrli tamo, a kasnije delom preuzeta od nas, kao i toliko malih mučenika, kao nepoznata, neimenovana deca. Svi su imali majku koja je plakala za njima, imali su svoj dom, svoju odeću, a sada je trpano golo telo u masovnu grobnicu.
Nošeno devet meseci, u bolu rođeno, sa oduševljenjem pozdravljano, s ljubavlju negovano i odgajano, a zatim – Hitler treba radnike, dovedite žene, oduzmite im decu, pustite ih da propadnu; kakva ogromna tuga, koji bol (…)
(Maks) Luburić je došao pre podneva. Bio je ljut što je morao da isporuči decu. Rekao je da u Zagrebu ima dovoljno katoličke dece da odrastaju u bedi. Da se pobrinemo za njih. Tada nam je ponovo pretio da samo od njegove dobre volja zavisi da li će nas pustimo iz logora – zapis je iz njenog dnevnika od 10. jula 1942. godine.
OZNA joj sve uzela
Krajem maja 1945. agenti OZNE oduzeli su joj albume sa fotografijama dece.
Po nalogu Ministarstva socijalne politike Hrvatske 28. maja 1945. od Dijane Budisavljević je uzeta i celokupna kartoteka dece, iako nije bila završena identifikacija i repatrijacija. Razočarana i zaboravljena, Budisavljevićeva se vratila u rodni Insbruk, gde je živela do smrti.
Posthumno je odlikovana Zlatnom medaljom „Miloš Obilić“ za ispoljenu hrabrost i dela ličnog herojstva.
Prvi je nosilac novoustanovljenog odlikovanja Srpske pravoslavne crkve „Carica Milica“ (2011), za plemenitost i humanitarni rad. U rodnom Insbruku 2011. godine joj je dodeljen Orden II reda. U Beogradu, Kozarskoj Dubici i Gradišci dobila je ulice.
Inače, 2019. godine je snimljen film posvećen ovoj heroini pod nazivom: „Dnevnik Dijane Budisavljević“.
Izvor: beograd.in
Stanislava rekla „NE“ nacističkom doktoru smrti i spasila 3.000 beba iz Aušvica
Dodaj komentar