Mađarski ratni zločinac dobija spomenik u Novom Sadu

Gradske vlasti u Novom Sadu odlučile su podignu poseban spomenik streljanim nakon oslobođenja grada u Drugom svetskom ratu, 1944. godine, a među njima i krvniku iz Rumenke Janošu Totu, koji je streljao petoricu braće Jovandić.

Janoš Tot je 23. januara 1942. na oči njihove majke Jelene, u dvorištu porodične kuće, ubio pet njenih sinova – Milorada (28), Savu (26), Paju (24), Živka (20) i Boru (15 godina). Saznavši da su članovi porodice pravoslavne vere, svih pet sinova su izveli na streljanje. Majka je tom prilikom udarena kundakom i zaključana, a kroz vrata je čula krike svojih sinova “Majko, ne daj nas”, navedeno je u svedočenju Jelene Jovandić koje danas čuva Arhiv grada.

Nakon oslobođenja Novog Sada, u oktobru 1944. braća Jovandić su postali simbol nedužnog stradanja. Njihov krvnik je osuđen na smrt i ubrzo i sam streljan.

Danas jedna ulica u Novom Sadu nosi njihovo ime, a njihov dželat će, zahvaljujući odluci gradske vlasti u Novom Sadu, imati svoj spomenik. Usamljena vrba ostala jedino spomen-obeležje na ubijenu braću Jovandić i njihovu majku, ali zvaničnici grada izbegavaju da obiđu ovo mesto.

Sporna odluka da se Tot nađe na spisku nevinih žrtava je doneta pre više od godinu dana, a zahvaljujući glasovima vladajuće većine u gradskom parlamentu, nedavno su u budžetu Novog Sada izdvojena i sredstva za pokrivanje troškova izgradnje tog obeležja, podsetio je pokrajinski odbor DS.

Prema pravosnažnoj sudskoj presudi iz 1945. godine, Tot je bio u grupi od četvorice honveda koji su tokom zloglasne Novosadske racije upali u kuću udovice Jelene Jovandić, izveli iz kuće petoricu njenih sinova u životnoj dobi od 15 do 28 godina i sve ih pobili, naveo je DS u saopštenju za javnost.

Upitali su kako je moguće da se ime Janoša Tota nalazi na spisku „nevinih žrtava“ komunističkih vlasti 1944/45. godine, koji je sastavni deo zvanične dokumentacije i obrazloženja odluke o podizanju novog spomenika.

Zatražili su od gradskih vlasti da ponište odluku o podizanju spomenika i tako spreči posrednu rehabilitaciju zločinaca i pripadnika okupacionih vojnih snaga čija su se imena, „moguće tendenciozno“, našla na spisku nevinih žrtava.

„Ne sporeći tvrdnje da su u poratnom dobu na području Novog Sada i u drugim delovima Vojvodine stradali i nevini ljudi i ne postavljajući se kao zaštitnik bilo čijih zločina, DS je iz principijelnih a ne političkih ili ideoloških razloga, to isto tražio i pre nekoliko meseci, ali je taj zahtev odbačen od strane vlasti“, naveo je DS.

Dodali su da su današnje saopštenje izdali povodom sutrašnjeg obeležavanja godišnjice Racije iz 1942. godine.

„U svetlu novootkrivenih činjenica, jedino odgovorno prema žrtvama, istoriji i istini sada bi bilo da gradske vlasti u Novom Sadu priznaju svoju grešku i ponište odluku koja je na silu nametnuta Skupštini grada“, piše u saopštenju.

Gradske vlasti u Novom Sadu se još uvek nisu oglasile o ovome, ali jeste robot-brigada kroz komentare na brojnim portalima. U jednom komentaru se navodi da je 2010. godine Janoša Tota rehabilitovao novosadski sud, jer je utvrđeno da se lice u to vreme nalazilo u Debrecenu. Taj podatak do ovog trenutka nisamo uspeli da verifikujemo.